Η προσφορά της μέλισσας ως έντομο έχει μεγάλη σημασία, αφού έχει τον πρωτεύοντα ρόλο
στην διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, μέσω της διαδικασία της γονιμοποίησης των
ανθέων, την επικονίαση. Η κοινωνική συμπεριφορά της μέλισσας είναι εκείνη που στην ουσία την ‘υποχρεώνει’ να συλλέγει στην κυψέλη της προϊόντα και να παράγει επίσης έναν αριθμό προϊόντων, τα οποία βρίσκουν μεγάλη χρησιμότητα στη διατροφή και υγεία του ανθρώπου.
Εκτός από το μέλι και τη γύρη που είναι τα πιο γνωστά προϊόντα μέλισσας στον άνθρωπο, οι
μέλισσες μαζεύουν και πρόπολη.
Η πρόπολη είναι κολλώδης ουσία, που παράγουν οι μέλισσες, η οποία προκύπτει από την
συλλογή ρητινωδών εκκρίσεων από τους φλοιούς φυτών, και την εμπλουτίζουν με
κερί, γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες.
Οι θεραπευτικές ιδιότητες της πρόπολης ήταν γνωστές από την αρχαιότητα, κατά τη διάρκεια της οποίας αναφερόταν και ως «μαύρο κερί». Λαοί οι οποίοι ευδοκίμησαν στα παράλια της
Μεσογείου χρησιμοποιούσαν την πρόπολη ως φάρμακο, καθώς είχαν διαπιστώσει την
αντιφλεγμονώδη και αντισηπτική δράση της. Ο Ιπποκράτης την σύστηνε για την επάλειψη
ελκών και εγκαυμάτων. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες στις εκστρατείες τους είχαν πάντα στις
αποσκευές τους πρόπολη, ενώ οι Αιγύπτιοι την χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των
νεκρών. Σήμερα η πρόπολη χρησιμοποιείται ευρέως ως φάρμακο, είτε ως αυτούσιο σκεύασμα, είτε ως συστατικό άλλων σκευασμάτων.
Το χρώμα της πρόπολης ποικίλει από κίτρινο-πράσινο, πορτοκαλο-πράσινο μέχρι καστανό και σκούρο καφέ, και εξαρτάται από το φυτό προέλευσής της, από τις προσμείξεις κεριού και γύρης αλλά και από τον χρόνο παραμονής της στην κυψέλη. Σε χαμηλές θερμοκρασίες
μικρότερες από 15° C η πρόπολη είναι ιδιαίτερα σκληρή. Σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες από 30° C αρχίζει και αποκτάει πλαστικότητα και μετατρέπεται αυξητικά σε κολλώδη ουσία. Τυπικά, η πρόπολη λιώνει στους 60-70° C και έχει πυκνότητα περίπου 1,12gr/ml. Είναι εντελώς αδιάλυτη στο νερό και διαλύεται στην αιθυλική αλκοόλη, στην γλυκόλη και σε άλλους οργανικούς διαλύτες.
Η χημική σύσταση της πρόπολης όπως και οι φυσικές της ιδιότητες εξαρτάται άμεσα από την
χλωρίδα της κάθε περιοχής, καθώς διαφορετικά φυτά δίνουν και διαφορετικές δυνατότητες
στις μέλισσες για συλλογή ρητινωδών εκκρίσεων.Αποτελείται κυρίως από ρητίνη (50%), κερί (30%), αιθέρια έλαια (10%), γύρη (5%). Τα υπόλοιπα συστατικά της είναι αρωματικές ουσίες, ζάχαρα, βάλσαμα, τερπένια, αλειφατικά οξέα και οι εστέρες τους, φλαβόνες, ανόργανες ουσίες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και άλλα γνωστά και άγνωστα συστατικά.
Η πρόπολη χρησιμοποιείται από τις μέλισσες για να στεγανοποιήσουν και να απολυμαίνουν το εσωτερικό της κυψέλης. Δηλαδή οι μέλισσες ζουν σε ένα καθαρό και απαλλαγμένο από
βακτήρια περιβάλλον, έτσι και τα προϊόντα που παίρνουμε από τις μέλισσες φτάνουν σε εμάς
φυσικά.
Οι κυριότερες ερευνητικά τεκμηριωμένες ιδιότητες της πρόπολης είναι:
Αντιφλεγμονώδης δράση: Ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα και καταστέλλει κάποια
ένζυμα, τα οποία επιτρέπουν σε μια φλεγμονή να αναπτυχθεί.
Κατά τις γρίπης: Η πρόπολη έχει δραστικότητα εναντίον των ιών καθώς ενισχύεται σημαντικά σε συνδυασμό με την γύρη και τον βασιλικό πολτό. Έχει πιστοποιημένη δράση κατά των ιών, συμπεριλαμβανομένου της γρίπης, του Η1Ν1 και Η1Ν3.
Αντιμυκητιακές ιδιότητες: Η αντιμυκητιακή δράση της πρόπολης έχει επιβεβαιωθεί και
πρακτικά εναντίον της Candida albicans, Trichomonas vaginalis, κολοβακτηρίων και
άλλων βακτηρίων, μυκήτων και παρασίτων. Παράλληλα, με όλα τα παραπάνω, έχει δειχτεί ότι η μακροχρόνια χρήση πρόπολης δεν οδηγεί στην δημιουργία ανθεκτικών στελεχών παθογόνων μικροοργανισμών, ενώ παράλληλα καταστρέφει το ίδιο εύκολα παθογόνους
μικροοργανισμούς που έχουν γίνει ανθεκτικοί στα αντιβιοτικά.
Αντιοξειδωτική δράση: Η ιδιότητα αυτή της πρόπολης εκδηλώνεται με την σάρωση των
ελεύθερων ριζών οξυγόνου. Παράλληλα, προστατεύει την βιταμίνη C από την οξείδωση.
Ανοσοποιητική δράση: Έχει αποδειχτεί ότι η πρόπολη διεγείρει και ενισχύει το γενικό και
ειδικό ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ παράλληλα αυξάνει την ιντερφερόνη, προκαλώντας
κυτταρική και χημική ανοσία (humoral immunity).
Αντιισταμινική δράση: Η πρόπολη, και σε συνδυασμό με την γύρη, βοηθάει στην υποχώρηση των συμπτωμάτων των αλλεργιών και στην σταδιακή ανοσοποίηση.
Η πρόπολη μπορεί να φτάσει στο εμπόριο υπό την μορφή ακατέργαστης στερεής πρόπολης ή με την μορφή σκευασμάτων πρόπολης. Τέτοια είναι η σκόνη πρόπολης, πάστες, γαλακτώματα πρόπολης, αλκοολικά ή γλυκολικά βάμματα και εκχυλίσματα πρόπολης, σιρόπια πρόπολης, αλοιφές πρόπολης, έλαια πρόπολης, χάπια και ταμπλέτες πρόπολης. Επίσης, σκευάσματα πρόπολης μπορούν να συνδυαστούν με άλλα προϊόντα της μέλισσας, όπως η γύρη και το μέλι, ή ακόμη και με άλλα βοτανικά σκευάσματα.
Πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό, Παγκύπριου συνδέσμου μελισσοκόμων – Κέντρο μελισσοκομίας
