Hedera helix ο κοινός κισσός, ο αγγλικός κισσός, ο ευρωπαϊκός κισσός, ή απλά ο κισσός, είναι ένα είδος ανθοφόρου φυτού στην οικογένεια Araliaceae, ενδημικό στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και της δυτικής Ασίας. Θα τον συναντήσουμε σε κήπους, σε ερειπωμένους τοίχους, κορμούς δέντρων και σε άγριες περιοχές σε ολόκληρο το φυσικό του περιβάλλον.
Ο κισσός καλλιεργείται ευρέως ως διακοσμητικό φυτό και το είδος θεωρείται άριστο για την προσέλκυση άγριας ζωής. Τα άνθη του προσελκύουν περισσότερα από 70 είδη εντόμων που τρέφονται με νέκταρ και οι καρποί του τρώγονται από τουλάχιστον 16 είδη πουλιών. Σε κάθε καρπό υπάρχουν ένας έως πέντε σπόροι, οι οποίοι διασκορπίζονται αφού τρώγονται από τα πουλιά. Ένα καταπράσινο καταφύγιο αποτελεί το πυκνό του φύλλωμα.
Το Hedera είναι ο γενικός όρος για τον κισσό. Ο συγκεκριμένος helix προέρχεται από την αρχαία ελληνική “στροφή-συστροφή” (βλέπε: Έλικας) και από το λατινικό helicem, “σπειροειδές”, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά περίπου το 1600.
Όνομα: Κισσός
Επιστημονική ονομασία: Χεδέρα η έλικα ή Κισσός η έλιξ – Hedera helix
Οικογένεια: Αραλιίδων ή Αραλιωδών
Άλλα ονόματα: Μπρουνοβαλιά, μπρουσκέλι, κινσέρας, κλείδωνας, τσέτος, ακισσός
Ο κισσός είναι ένας μακρόβιος αειθαλής θάμνος, αναρριχώμενος (ύψους 20-30 μέτρων) ή έρπων και σπάνια δενδρύλλιο.
Τα φύλλα του είναι τοποθετημένα εναλλάξ, με μακρύ μίσχο, ωοειδή, τριγωνικά, ρομβοειδή και καρδιόσχημα. Συχνά εμφανίζουν το φαινόμενο της ετεροφυλλίας. Αυτό σημαίνει ότι πάνω στο ίδιο φυτό υπάρχουν φύλλα με διαφορετικό σχήμα (ρομβοειδή και τρίλοβα ή πεντάλοβα). Ο αναρριχώμενος κισσός δημιουργεί μικρές εναέριες ρίζες (τις λεγόμενες απτικές ρίζες), που συντελούν στη συγκράτηση του φυτού κατά την αναρρίχηση σε διάφορα υποστηρίγματα.
Τα άνθη του είναι διγενή με 5 σέπαλα, 5 πέταλα, 5 στήμονες και πεντάχωρη ωοθήκη. Είναι διαταγμένα σε σφαιρικά σκιάδια, που μπορεί να είναι απλά ή να ενώνονται σε σύνθετες ταξιανθίες. Τα άνθη του δίνουν γύρη μέτριας αξίας και μέλι λευκό αρωματικό που κρυσταλλώνει γρήγορα.
Ο καρπός είναι ράγα, συνήθως μελανού χρώματος, με 2-5 σπέρματα.
Ο Κισσός ανθίζει Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, συλλέγεται Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται το στέλεχος, ο κορμός και τα νεαρά φύλλα.
Μελισσοκομικό φυτό
Το μέλι που παράγεται είναι αρωματικό με χρώμα ανοιχτό καφέ και κρυσταλλώνει γρηγορα.
Η γύρη του κισσού έχει χρώμα κιτρινοπράσινο και είναι χαμηλής ποιότητας αλλα λόγω εποχής μαζί με το νέκταρ βοηθάει τα μελίσσια να ανανεώσουν τους γόνους τους.
Οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν με κισσό τα αγάλματα του Διονύσου, τους ποιητές και τους πότες, επειδή τον θεωρούσαν σύμβολο της αθανασίας και αντίδοτο για τον πονοκέφαλο από τη μέθη. Σε ορισμένες τελετές έδιναν στο Διόνυσο και το επώνυμο «Κισσός», επειδή όταν ήταν μωρό του φορούσαν ένα στεφάνι από κισσό.
Τοξικότητα
Περιέχει μία σαπωνίνη, το χαιρεκοσίδιο, επίσης χεδεραγενίνη, ρητίνη, κόμμι, αιθέρια έλαια και ένα οξύ. Η γεύση των φύλλων είναι πικρή, άνοστη και φέρνει ναυτία.
Ο κισσός ήταν γνωστός στην Ελλάδα από την εποχή του Ομήρου και ονομαζόταν «Διονύσιον», επειδή ήταν αφιερωμένος στο θεό Διόνυσο.
Τόσο για εσωτερική όσο και η εξωτερική χρήση γίνεται υπό ιατρική επίβλεψη.
Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-τα φύλλα του κισσού χρησιμοποιήθηκαν ως αντισπασμωδικό για τις αναπνευστικές οδούς καθώς είναι αποτελεσματικά στη χρόνια βρογχίτιδα, την οξεία λαρυγγίτιδα, την τραχειίτιδα και τον κοκίτη. Βοηθά επίσης, στην αποβολή των φλεγμάτων και των υγρών από τους πνεύμονες.
-δυναμωτικό της καρδιάς.
-είναι εξαιρετικός για τους ρευματικούς πόνους, τις νευραλγίες, την οσφυαλγία και την ισχιαλγία.
-Τα νεαρά φύλλα του Κισσού έχουν θετικά αποτελέσματα και δρουν τονωτικά, αντιπυρετικά και εφιδρωτικά.
-είναι κατά των θρομβώσεων και καλό αντιπηκτικό του αίματος, για όσους πάσχουν από φλεβίτιδες και κιρσούς.
-για τα οιδήματα των αδένων.
-τα νεαρά φύλλα του κισσού ρυθμίζουν την περίοδο και επαναφέρουν στην αρχική τους κατάσταση ιστούς που προσβλήθηκαν από έλκη, οιδήματα και όγκους.
-κάνει καλό στις μαγουλάδες.
-στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται ένα βάμμα κισσού εναντίον της ρινίτιδας, του ραχιτισμού και του καταρράκτη.
-καταπλάσματα βρασμένων φύλλων ή επιθέματα με αφέψημα φύλλων, θεραπεύουν τα εγκαύματα πρώτου και δευτέρου βαθμού.
-χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για τη θεραπεία της κυτταρίτιδας. Μειώνει την ένταση του δέρματος και ανακουφίζει τους πόνους που οφείλονται στην κυτταρίτιδα.
-ο κισσός καταπολεμά αποτελεσματικά τις ραγάδες.
-χρησιμοποιείται για τις αμυχές του δέρματος, τα σκασίματα και τα τσιμπήματα των εντόμων.
-συμβάλλει στην αποβολή του λίπους.
Άλλες χρήσεις
Στην Κρήτη, το αφέψημα των φύλλων το χρησιμοποιούσαν για λούσιμο των μαλλιών σε όσους έπασχαν από υποχονδρία. Το χρησιμοποιούσαν επίσης για το ξέπλυμα των μαύρων γιλέκων των ανδρών και των μαύρων γυναικείων φορεμάτων.
Πηγές: wikipedia, Καρακούσης Δημήτριος, Τροφή & Στέγη για τα μελίσσια μου, agriamanitaria.gr enallaktikidrasi.com
