Το Αγαθονήσι αποτελεί το βορειότερο νησί του Δωδεκανησιακού συμπλέγματος. Στην αρχαιότητα ανήκε στα λεγόμενα μιλησιακά νησιά μαζί με τους Αρκιούς, την Πάτμο, τη Λέρο, τους Λειψούς και το Φαρμακονήσι. Η αρχαία ονομασία του ήταν Τραγαία, λόγω των πολλών αιγοειδών που υπήρχαν στο νησί.
Στη βόρεια πλευρά του νησιού βρίσκεται οχυρό του ύστερου 4ου – αρχές 3ου αι. π.Χ. που κατοικείται έως και τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ., οπότε και εγκαταλείπεται έπειτα από καταστροφικό σεισμό. Η αρχαιολογική θέση ονομάζεται Καστράκι από τους ντόπιους, λόγω του βραχώδους υψώματος στο οποίο σώζεται αρχαίος ορθογώνιος πύργος και των ορατών ισχυρών τειχών που περιβάλλουν το οχυρό ανατολικά, δυτικά και νότια.
Όπως αναφέρει σε ομιλία του ο κ. Γιαννάς: «Στο αρχαίο οχυρό διενεργείται από το 2006 συστηματική ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του δρος Παύλου Τριανταφυλλίδη, η οποία μεταξύ των άλλων πολυάριθμων ευρημάτων έχει φέρει στο φως μελισσοκομείο, το οποίο φαίνεται πως ήταν σε χρήση από την έναρξη λειτουργίας του οχυρού μέχρι την εγκατάλειψή του. Ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός πήλινων κυψελών υποδεικνύει ότι το Αγαθονήσι στην αρχαιότητα είχε ανεπτυγμένη μελισσοκομική παραγωγή, με τη χρήση κυψελών που ανήκουν στους δύο γνωστούς τύπους, τον οριζόντιο και τον κάθετο, με συνηθέστερο αυτόν του οριζόντιου διαμπερούς κυλίνδρου, καθώς και τους δακτυλίους προέκτασης.
Ίχνη μάλιστα πρόπολης από γυρεόκοκκο πεύκου σώζονται σε θραύσμα κυψέλης οριζοντίου τύπου που διατηρεί ακόμη και σήμερα το βαθύ μελανοκάστανο χρώμα της ρητινώδους αυτής κολλητικής ουσίας
Ο μελισσώνας στο Καστράκι βρισκόταν νότια του οχυρού, σε μέρος που ήταν προστατευμένο από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους που πνέουν στην περιοχή. Οι κυψέλες ήταν είτε εντοιχισμένες σε ξερολιθικούς τοίχους είτε τοποθετημένες σε στοίβες σε ειδικά διαμορφωμένα άνδηρα στο πρανές του βράχου. Μεγαλύτερος αριθμός θραυσμάτων κυψελών αλλά και ακέραιοι δακτύλιοι προέκτασης έχουν συλλεχθεί από το εσωτερικό του οχυρού, όπου έχουν ανασκαφεί χώροι αποθήκευσης κυψελών. Μεταξύ των θραυσμάτων, εντοπίζονται εγχάρακτα όστρακα, ένα θραύσμα που φέρει σφράγισμα σχηματοποιημένης μέλισσας και ένα το οποίο φέρει ίχνος οργανικού καταλοίπου.
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θραύσμα κυψέλης οριζοντίου τύπου προέρχεται από εξισωτικό γέμισμα του ύστερου 2ου και 1ου αι. π. Χ. Το θραύσμα σώζει εγχάρακτη επιγραφή στην εξωτερική επιφάνειά του, στην οποία διακρίνονται σε ένα στίχο τα γράμματα ΨΕΛΙ και πιθανώς όμικρον (Ο), τα οποία συμπληρώνουμε σε περίπτωση που αυτό δεν είναι όνομα κατόχου του αγγείου ως (κυ)ψέλιο(ν). Αν η ανάγνωση είναι σωστή, τότε για πρώτη φορά ταυτίζεται από αρχαιολογικά δεδομένα το αγγείο κυψέλιον, που αναφέρεται στις φιλολογικές πηγές, όπως στο «Περί ζώων ιστορίαι» του Αριστοτέλη: «αργότερα δε γίγνονται (αι μέλιτται) καν μέγα το κυψέλιον η».
Η μελλοντική έρευνα, κυρίως εξωτερικά του οχυρού, θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για την εγκατάσταση και λειτουργία του μελισσοκομείου στο Αγαθονήσι».
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στα πρακτικά κείμενα απο την Η’ Επιστημονική συνάντηση για την Ελληνική κεραμική, πατώντας στον σύνδεσμο που ακολουθεί.
ΠΡΑΚΤΙΚΑ Κείμενα: Η’ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ
Πηγή: archaeology & arts & Π.Τριανταφυλλίδης
