Το νερό συλλέγεται από τις µέλισσες και χρησιµοποιείται για τις δικές τους ανάγκες (επιβίωση), για την αραίωση του µελιού ή οποιασδήποτε τροφής τοποθετεί ο µελισσοκόµος στη κυψέλη, για την παρασκευή της τροφής που δίνεται στις προνύµφες ηλικίας µεγαλύτερης των 3 ηµερών και για την διατήρηση της θερµοκρασίας της γονοφωλιάς.
Η εξασφάλιση νερού στις µέλισσες αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για µια επιτυχηµένη ανάπτυξη του µελισσιού και µία καλή παραγωγή. Η ωοτοκία της βασίλισσας και η επέκταση της γονοφωλιάς επηρεάζεται άµεσα από την επάρκεια νερού στην κυψέλη. Οι µέλισσες µπορούν για ένα διάστηµα να εκθρέψουν γόνο χωρίς να έχουν στη διάθεσή του γύρη, µετακινώντας πρωτείνες από άλλα σηµεία του σώµατός τους προς τους αδένες παραγωγής βασιλικού πολτού, δεν µπορούν όµως να εκθρέψουν γόνο χωρίς νερό.

Το νερό είναι απαραίτητο στις µέλισσες για :

♦ τη ρύθµιση της θερµοκρασίας της φωλιάς
♦ την αραίωση του µελιού ή του πυκνού σιροπιού, που τους δίνεται ως τροφοδότηση, ώστε να παρασκευάσουν το µίγµα µε το οποίο ταίζουν τον γόνο
♦ να διαλύσουν την κρυσταλλική ζάχαρη ή το ζαχαρωµένο µέλι
♦ να διατηρήσουν τη σχετική υγρασία µέσα στ κελί στα επιθυµητά επίπεδα, ώστε να µπορέσει το ωό που ωοτοκεί η βασίλισσα να εκκολαφθεί και να µην αποξηρανθεί
♦ να επιβιώσουν ως οργανισµοί, καθώς όπως και στον άνθρωπο το 60% του όγκου του σώµατός τους αποτελείται από νερό.

Συµπεριφορά των µελισσών κατά τη συλλογή νερού :

Σε κάθε µελίσσι υπάρχει µία εξειδικευµένη οµάδα µελισσών, που ασχολείται αποκλειστικά µε τη συλλογή και µεταφορά νερού στην κυψέλη. Οι µέλισσες αυτές το 70% του νερού που συλλέγουν και µεταφέρουν στον πρόλοβό τους, σε οικιακές µέλισσες, οι οποίες µε τη σειρά τους παίζουν τον ρόλο των αποθηκών νερού. Το υπόλοιπο νερό (30%) περνά στο κυρίως στοµάχι της ‘νεροκουβαλήτρας’ µέλισσας. Ένα µικρό µέρος χρησιµοποιείται και το υπόλοιπο αποβάλλεται µε τα περιττώµατα.
Όταν οι εργάτριες µέλισσες έχουν ανάγκη για νερό µπορούν να πετάξουν ακόµα και σε χαµηλότερες θερµοκρασίες, από εκείνες στις οποίες πετάνε για να συλλέξουν νέκταρ. Ιδιαίτερα κατά τους µήνες Μάρτιο – Μάιο, οπότε και αυξάνεται µε ταχείς ρυθµούς η γονοφωλιά και οι ανάγκες για νερό είναι µεγάλες, µπορούν να πετάξουν και σε θερµοκρασία 7°-10° C .
Οι µέλισσες συλλέγουν νερό θερµοκρασίας 18°-32° C , ενώ αγνοούν νερό θερµοκρασίας µεγαλύτερης των 36° C . Επίσης προτιµούν νερό µε αλάτι, όταν όµως η περιεκτικότητα του αλατιού στο νερό ξεπεράσει το 1%, τότε οι µέλισσες δεν το συλλέγουν.

Οι ανάγκες ενός µελισσιού σε νερό :

Οι µέλισσες ενός µελισσιού συλλέγουν περίπου 0,5 του λίτρου νερό ανά ηµέρα. Σε ζεστές ηµέρες η ποσότητα αυτή µπορεί να φτάσει τα 2 λίτρα, ενώ έχει υπολογιστεί ότι όταν επικρατεί καύσωνας ένα µελίσσι µπορεί να συλλέξει έως και 5 λίτρα νερού την ηµέρα.
Μία συλλέκτρια νερού κάνει 56 περίπου ταξίδια ανά ηµέρα, τα οποία µπορούν να γίνουν και 100, σε ηµέρες εντατικής συλλογής νερού. Το κάθε ταξίδι διαρκεί περίπου 3-10 λεπτά και το κάθε φορτίο αρκεί για 20 περίπου προνύµφες

Ποτίστρες νερού :

Το νερό µπορεί να δοθεί στις µέλισσες είτε απ’ ευθείας, µε τροφοδότες µέσα στην κυψέλη, είτε µε εξωτερικούς τροφοδότες

Α. Εσωτερικοί τροφοδότες νερού :

Η τοποθέτηση νερού µέσα στην κυψέλη βοηθά ιδιαίτερα κατά τις πολύ ζεστές ηµέρες, ώστε να µην µειωθεί ο ρυθµός ωοτοκίας της βασίλισσα, να διατηρηθεί ο πληθυσµός του µελισσιού και να αυξηθούν οι αποδόσεις του. Ιδιαίτερα απαραίτητο είναι το νερό µέσα στην κυψέλη, όταν τα µελίσσια µετακινούνται σε µεγάλες αποστάσεις, µε φορτηγά,
πλοία κ.α. και πρόκειται να παραµείνουν κλειστά για πολλές ώρες, ή όταν πρέπει να παραµείνουν κλειστά λόγω αεροψεκασµών.
Νερό µέσα στην κυψέλη µπορεί να τοποθετηθεί µε :
♦ άδειες κηρήθρες που γεµίζονται µε νερό και τοποθετούνται στις
πλαϊνές θέσεις
♦ τροφοδότες εισόδου, ατµοσφαιρικής πίεσης τύπου Boardman
♦ τροφοδότες οροφής, προσαρµοσµένοι στ εσωτερικό καπάκι, τύπου
Miller
♦ τροφοδότης πλαίσιο, που τοποθετείται στις ακριανές θέσεις της
κυψέλης
♦ σφουγγάρι εµποτισµένο µε νερό, που τοποθετείται στην κυψέλη από
την είσοδο.

Β. Εξωτερικοί τροφοδότες νερού :

Οι τροφοδότες αυτοί πρέπει να είναι φτηνής κατασκευής και να παράσχουν στις µέλισσες άφθονο, τρεχούµενο και ανανεούµενο νερό. Θα πρέπει να διαθέτουν ένα υλικό, το οποίο να κατακρατά νερό, ώστε να µπορούν από εκεί οι µέλισσες να ρουφούν νερό και να µην πνίγονται. ∆οχεία ανοιχτά, που αφήνονται να γεµίσουν νερό από τη βροχή ή
από τον µελισσοκόµο, αποτελούν µόνιµη πηγή µολύνσεων για τις µέλισσες, καθώς πέφτουν σ’ αυτές περιττώµατα µελισσών ή πουλιών και άλλες ακαθαρσίες, ενώ οφείλονται και για τον πνιγµό πολλών από αυτές.
Οι µέλισσες συλλέγουν ευχάριστα νερό θερµοκρασίας 21°-27° C . Για το λόγο αυτό τροφοδότες νερού που τοποθετούνται στην ύπαιθρο, την άνοιξη πρέπει να τοποθετούνται σε µέρος που να λιάζονται, ενώ αντίθετα το καλοκαίρι θα πρέπει να σκιάζονται.
Ως εξωτερικοί τροφοδότες νερού θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν :
♦ συσκευή ορού, που χρησιµοποιείται στα νοσοκοµεία, η οποία προσαρµόζεται σε ένα δοχείο µε νερό ώστε να αφήνει λίγο-λίγο το νερό να ποτίζει ένα σφουγγάρι, ή άλλο υλικό που µπορεί να κατακρατά νερό. Οι µέλισσες ρουφούν νερό δεν πίνουν
♦ βαρέλι λαδιού µε βρύση. Το νερό θα πρέπει να κυλά από τη βρύση σε µια σχετικά µεγάλη επιφάνεια ξύλινη ή πέτρινη, ή µια σειρά κεραµίδια, ή βότσαλα κ.α. (εικ.3)

Αποµάκρυνση µελισσών από µία πηγή νερού :

Εάν ο µελισσοκόµος δεν φροντίσει να παράσχει στα µελίσσια του νερό, τότε οι µέλισσες θα αναγκαστούν να βρουν µόνες τους. Θα προτιµήσουν σ’ αυτή την περίπτωση την πιο κοντινή πηγή νερού, έστω εάν αυτή είναι η πισίνα κάποιου γειτονικού σπιτιού, ή η ποτίστρα του παρακείµενου στάβλου. Σ’ αυτή την περίπτωση θα πρέπει οι µέλισσες να αποµακρυνθούν από αυτή την πηγή νερού, που έχουν ωστόσο συνηθίσει.
Η µία λύση είναι να µεταφερθούν τα µελίσσια σε απόσταση τουλάχιστον 6 χιλιοµ. Μακριά από την θέση του µελισσοκοµείου, για 2 εβδοµάδες, έτσι ώστε να χάσουν την µνήµη του.
Η άλλη λύση, και η πιο επικίνδυνη και µη συνιστώµενη, είναι να τοποθετηθούν στην πηγή νερού ουσίες που απωθούν τις µέλισσες, ενώ ταυτόχρονα να τους δοθεί µία άλλη πηγή νερού.
Η ουσία που συνήθως χρησιµοποιείται ως απωθητικό των µελισσών είναι το καρβολικό οξύ. Το καρβολικό οξύ είναι κρυσταλλικό, διαλύεται σε ζεστό νερό σε αναλογία 20-50 γραµ. ανά 100 ml νερού. Η ποσότητα εξαρτάται από τη θερµοκρασία. Όσο υψηλότερη είναι η θερµοκρασία του περιβάλλοντος τόσο µικρότερη ποσότητα οξέος θα χρειαστεί να διαλυθεί. Το καρβολικό οξύ χρησιµοποιείται µόνο σε ιδιάζουσες περιπτώσεις καθώς είναι ιδιαίτερα τοξικό, ενώ έχει κατηγορηθεί και ως καρκινογόνο.
Η τρίτη λύση είναι, στη νέα θέση που θέλουµε να προσελκύσουµε τις µέλισσες, να τοποθετήσουµε στην αρχή δισκάκι µε σιρόπι, και όταν συνηθίσουν οι µέλισσες να το επισκέπτονται, τότε να το αντικαταστήσουµε µε νερό.
∆ιατροφή – Τροφοδότηση των µελισσών, ∆ρ. Σοφία Γούναρη,
Πηγή: melinet.gr