Τρία νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα που θεωρούνται επικίνδυνα για τις μέλισσες, η χρήση των οποίων είχε τεθεί υπό περιορισμό ήδη από το 2013, απαγορεύονται τελικά ολοκληρωτικά μετά από σχετική ψηφοφορία.
Πρόκειται για τις ουσίες: ιµιδακλοπρίδη (Imidacloprid) της Bayer CropScience, κλοθειανιδίνη (Clothianidin) των Takeda Chemical Industries και Bayer CropScience, καθώς και θειαμεθοξάμη (Thiamethoxam) της Syngenta. Η απαγόρευση αφορά πλέον όλες τις εξωτερικές καλλιέργειες, με μόνη εξαίρεση τη χρήση των εντομοκτόνων αυτών σε κλειστά θερμοκήπια, υπό τον όρο ότι τα φυτά που καλλιεργούνται σε αυτά δεν βγαίνουν από τον κλειστό χώρο του θερμοκηπίου.
Ποιες είναι όμως αυτές οι ουσίες; Η ιµιδακλοπρίδη είναι ένα νευροτοξικό εντομοκτόνο το οποίο δρα παρεμποδίζοντας τους νικοτινικούς υποδοχείς ακετυλοχολίνης με αποτέλεσμα την παράλυση του εντόμου και τελικά τον θάνατο. Είναι περισσότερο τοξικό για τα έντομα απ’ ότι για τα θηλαστικά. Συγκεκριμένα για την μέλισσα Apis mellifera θεωρείται μία από τις πιο τοξικές χημικές ουσίες που δημιουργήθηκαν ποτέ.
Χρησιμοποιήθηκε ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1996, καθώς αντικατέστησε τρεις ευρείες κατηγορίες εντομοκτόνων. Το 2006 οι νομάδες μελισσοκόμοι των ΗΠΑ ανέφεραν μια περίεργα απότομη πτώση στις αποικίες μελισσών τους. Ανάλογες είχαν υπάρξει και στο παρελθόν, όμως αυτή τη φορά οι ενήλικες μέλισσες εγκατέλειπαν τις κυψέλες τους, μια συμπεριφορά που δεν είχε παρατηρηθεί ξανά στο παρελθόν. Το φαινόμενο ονομάστηκε Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας (CCD) και παρά το γεγονός ότι η αιτία που το προκαλούσε είχε πολλούς παράγοντες που λειτουργούσαν συνδυαστικά, η ιµιδακλοπρίδη, επειδή αύξανε κατά πολύ την ευαισθησία των μελισσών στο παθογόνο Nosema, μια ενδημική ασθένεια του εντέρου τους, θεωρήθηκε ως η κυριότερη αιτία.
Η κλοθειανιδίνη είναι νεονικοτινοειδές εντομοκτόνο που δρα και αυτό στο κεντρικό νευρικό σύστημα των εντόμων. Είναι μια από αυτές τις χημικές ουσίες που δημιουργήθηκαν για να διαρκούν περισσότεροκαι να μη διασπώνται γρήγορα στο περιβάλλον. Μελέτες που έγιναν μετά το 2012 έδειξαν ότι μπορεί να αφήσει υπολείμματα στο έδαφος μέχρι και για 6930 ημέρες. Δηλαδή σχεδόν 19 χρόνια!
Η κλοθειανιδίνη δρα και μέσω της επαφής αλλά και μέσω της κατάποσης. Δεδομένου ότι η ουσία αυτή παραμένει για τόσο πολύ στο περιβάλλον και απορροφάται από τα φυτά, υποβάλει τα έντομα σε χρόνια έκθεση έχοντας ως αποτέλεσμα μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως τον εκφυλισμό των προνυμφών τους αλλά και επιδράσεις στη γονιμότητα της βασίλισσας.
Η θειαμεθοξάμη είναι και αυτή ένα πολύ επικίνδυνο νεονικοτινοειδές εντομοκτόνο. Η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας την χαρακτήρισε ως μέτρια επικίνδυνη για τον άνθρωπο, τα θηλαστικά και τα πουλιά, πολύ τοξική για την υδρόβια ζωή με μακροχρόνιες επιπτώσεις και εξαιρετικά τοξική για τις μέλισσες. Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PLoS One το 2012 παρατηρήθηκε ότι σε συγκεκριμένες δόσεις οι μέλισσες παρουσίασαν μείωση της δραστηριότητας συλλογής τροφής αλλά και μακρύτερες πτήσεις.
Από την πλευρά τους οι φαρμακευτικές εταιρίες χαρακτήρισαν την απόφαση θλιβερή. Συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι οι ουσίες αυτές, εφόσον χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες της ετικέτας, δεν βλάπτουν τις μέλισσες και τους άλλους επικονιαστές. Επίσης αρκετοί αγρότες είναι σκεπτικοί για το κατά πόσον θα επηρεαστούν οι καλλιέργειες τους και πιστεύουν ότι αν αυτό συμβεί ίσως χρησιμοποιηθούν ακόμα πιο τοξικά φάρμακα. Κάποιοι άλλοι πάλι είναι επιφυλακτικοί και πιστεύουν ότι οι τρεις αυτές ουσίες απλώς θα αλλάξουν και την θέση τους θα πάρουν κάποιες άλλες. Ο χρόνος θα δείξει.
Πηγή: Ορεινό Μέλι
